UPDATE: The lecture has been recorded and is available online here.

I have been invited by the Student’s Club of Inter-Epochal Historical Research, University of Warsaw (thank you!) to deliver a public lecture titled:

Literary Properties of the Babylonian Talmud and the Reality of the Supernatural Entities

on May 12, 2021 at 6 PM UTC+02.

Google Meet link is here.

The lecture will be in Polish and provided online. More information can be gathered from the Facebook event page and from the abstract attached below.

Właściwości literackie Talmudu babilońskiego a realność przedstawionych w nim istot nadprzyrodzonych

Talmud babiloński to jeden z podstawowych tekstów judaizmu rabinicznego jak i szeroko pojętej kultury żydowskiej. Na niemal sześciu tysiącach stron standardowej edycji wileńskiej prezentuje on pewien model zachowania, myślenia i pobożności, sformułowany przez kilka pokoleń starożytnych myślicieli a za sprawą średniowiecznych rabinów rozpowszechniony w całym świecie żydowskim. Zarówno pod względem treści jak i formy Talmud jest bardzo różnorodny – dotyczy praktycznie wszystkich sfer życia a wypowiada się w zróżnicowany sposób: w burzliwych dyskusjach rabinów, szczegółowych studiach przypadków halachicznych czy w formie anegdot.
Jakkolwiek marginalnie, Talmud babiloński podejmuje też temat istot nadprzyrodzonych a sposób ich przedstawienia pozwala odnieść wrażenie, że są one, wbrew ich „nadprzyrodzoności”, w pełni naturalnym elementem świata: anioły napominają ludzi, gdy ci stają się skorzy do grzechu, demony czają się w cieniu rzucanym przez określone gatunki drzew, duchy niekiedy składają zeznania rozwodowe, a spotkania z potworami morskimi są stałym elementem wypraw żeglarskich. Barwność i wyrazistość ustępów mówiących o istotach nadprzyrodzonych sprawiła, że kolejne pokolenia rabinów zastanawiały się, czy owe istoty istnieją naprawdę a kolejne pokolenia badaczy akademickich zadawały sobie pytanie, czy talmudyczni mędrcy faktycznie wierzyli w ich istnienie.
Głównym celem niniejszego wykładu będzie próba udzielenia odpowiedzi na to drugie pytanie w oparciu o specyficzne właściwości literackie ustępów, w których te tradycje zostały przekazane. Próba ta zostanie przeprowadzona na bazie prac badaczy takich jak Yonah Fraenkel, David Weiss Halivni czy Jacob Neusner, które przyniosły zasadnicze zmiany w studiach nad Talmudem i pozwoliły na jego dokładniejszy opis formalny uwzględniający takie kwestie jak autorstwo czy gatunek literacki. Rozpoznanie tych cech umożliwi wykorzystanie dorobku badań literackich, kognitywistycznych i psychologicznych nad postrzeganą realnością. Z kolei podstawowym narzędziem realizacji tego celu będzie Elyonim veTachtonim (https://elyonimvetachtonim.project.uj.edu.pl/) – elektroniczny inwentarz istot nadprzyrodzonych we wczesnej literaturze rabinicznej służący przede wszystkim jako konkordancja tematyczna oraz umożliwiający wykonywanie różnego rodzaju obliczeń. Inwentarz ten pozwoli na wyjście poza wybiórczo przywoływane przykłady i spojrzenie na zagadnienie realności istot nadprzyrodzonych w skali makro.
***
Niniejszy wykład został przygotowany w ramach projektu Istoty nadprzyrodzone oraz ich relacje z ludźmi według Talmudu babilońskiego z perspektywy ilościowej i jakościowej finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Nr rej.: 2018/31/D/HS1/00513).